Hoe komen MienskipsEnergie projecten tot stand?
Vanuit een initiatiefnemer komt de wens tot stand om een duurzame opwerkingsinstallatie in een bepaald gebied tot stand te laten komen. Die initiatiefnemer kan een overheid zijn, een duurzame projectontwikkelaar of de omgeving zelf, in de vorm van een organisatievorm met democratisch mandaat. Het is dus niet zo dat per se de omgeving zelf tot het initiatief komt.
De beweegredenen om een installatie te maken kunnen ook verschillend zijn. Een lokale overheid zal – al dan niet in het kader van de Regionale Energie Strategie – een opgave zien om aan klimaatdoelstellingen te voldoen of de eigen ambities vorm te geven. Een duurzame ontwikkelaar kan een kans zien om een renderende investering te doen. Een lokaal burgerinitiatief zal zelf de energievoorziening in de eigen omgeving handen en voeten willen geven.
Draagvalk = Acceptatie + Participatie
Bij projecten rond MienskipsEnergie krijgt de gemeenschap (‘Mienskip’) de mogelijkheid een onderscheidende rol te nemen bij de acceptatie van én de participatie in lokale energieproductie. Hiermee wordt de kans om draagvlak voor een energieproject te krijgen het grootst. MienskipsEnergie-projecten gaan uit van collectieve, democratische processen die leiden tot een rechtvaardige verdeling van lusten en lasten – ook op individueel niveau.
Om het proces inzichtelijk te maken werken wij met de volgende schillen rond een Installatie: Omwonenden, Acceptatiegebied en Participatiegebied. Hieronder schetsen wij de invulling van deze begrippen.
1. Installatie
Een installatie, bestaande uit één of meer productie-eenheden, voor de productie, distributie of opslag van energie.
2. Omwonenden
De Omwonenden zijn alle natuurlijke personen en rechtspersonen die gevolgen van enige betekenis ervaren met betrekking tot de woon-, leef- of bedrijfssituatie. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillende factoren: afstand tot, zicht op, planologische uitstraling van en milieugevolgen – zoals geluid, licht, trilling, geur, emissie of risico op schade – van de bouw, in bedrijfstelling en werking van de installatie. Deze definitief verhoudt zich tot gangbare invulling van het begrip ‘belanghebbende’ in de zin van bestemmingsplan of vergunningstraject.
3. Acceptatiegebied
Het Acceptatiegebied bestaat uit alle natuurlijke personen en rechtspersonen die wonen, leven of werken in dat gebied. Binnen het Acceptatiegebied kan op logische wijze de relatie van de installatie met haar omgeving ingevuld worden én dat is het gebied waarbinnen de acceptatie door de gemeenschap plaats kan vinden. Vaak wordt in beleid dit het gebied genoemd waar ‘draagvlak’ voor een installatie wordt gezocht.
Het Acceptatiegebied wordt idealiter vastgesteld door het bevoegd gezag, dat is in veel gevallen de gemeente. Het Acceptatiegebied kan op verschillende manieren worden bepaald. De gemeente kan een wijk, een dorp, een serie postcodes, een aantal straten, een cirkel rond een installatie aanwijzen of het gelijk houden met de Omwonenden. Het vastleggen van de contouren van het Acceptatiegebied kan hetzij in beleid, hetzij per bestemmingsplanwijziging of als onderdeel van de vergunningsvoorwaarden.
Indien het Acceptatiegebied niet door het bevoegd gezag is of wordt vastgesteld, kan een initiatiefnemer zelf aangeven welke vorm het Acceptatiegebied heeft.
4. Participatiegebied
Het Participatiegebied bestaat uit alle natuurlijke personen en rechtspersonen die wonen, leven of werken in dat gebied en die een aanbod tot Participatie krijgen waardoor zeggenschap verkregen kan worden, al dan niet op financiële wijze, op de installatie. Het Participatiegebied wordt vastgesteld door de initiatiefnemer. Ook het Participatiegebied kan op verschillende manieren worden bepaald. Dat kan gelijk zijn aan de vorm van het Acceptatiegebied – een wijk, een dorp, een postcoderoos, een aantal straten, een cirkel rond een installatie – maar het kan ook andersvormig zijn, groter, of zelfs niet lokaal. Ook kan de initiatiefnemer nadere eisen stellen aan Participatie, zoals lidmaatschap of financiële bijdragen. Het tijdig vastleggen van de contouren van en voorwaarden binnen het Participatiegebied is een belangrijk onderdeel van het proces om te komen tot een gedragen MienskipsEnergie-project.
Schematische weergave
In onderstaand plaatje is schematisch weergegeven hoe de drie gebieden met elkaar verbonden zijn. Het is echter zo dat de grootte van de verschillende gebieden gerelateerd is. Het kan zijn dat het Participatiegebied bijvoorbeeld kleiner is dan het Acceptatiegebied.
